Aurelia wilde niets liever dan het doorbreken van het taboe rondom euthanasie in de psychiatrie. Kan haar wens postuum slagen? Vanuit politiek Den Haag blijft het vooralsnog overwegend stil.
Politici lijken hun vingers nauwelijks te willen branden aan het heikele onderwerp euthanasie in de psychiatrie. Veel partijen doen er het zwijgen toe op vragen van deze krant over de toename van het aantal psychiatrisch patiënten dat jaarlijks euthanasie krijgt. Alleen oppositiepartij SP kwam met een inhoudelijke reactie op het thema.
De afgelopen vrijdag via euthanasie overleden en uitbehandelde Deventer psychiatrische patiënte Aurelia Brouwers (29) heeft zelf ondervonden hoe zwaar het traject is om op een waardige manier te kunnen sterven. Politicoloog Margo Trappenburg, hoofddocent bestuurs- en organisatiewetenschap aan de Universiteit Utrecht, constateert dat de huidige coalitie in het regeerakkoord min of meer heeft afgesproken het thema ‚euthanasie‘ te mijden. ,,De visies zijn te verschillend. Dat wordt overigens ook open en bloot toegegeven in het akkoord.“
Heikele thema’s omzeilen
In de periode voor het eerste ‚paarse kabinet‘ was het volgens Trappenburg niet ongebruikelijk om heikele thema’s te omzeilen. ,,Toen had je vaak een christelijke partij en een niet-christelijke partij in het kabinet. Moeilijke onderwerpen werden dan gedepolitiseerd, zoals wij dat noemen. Dan lieten de politici het over aan de rechters. Of er werd een commissie ingesteld die het mocht onderzoeken. Dit kabinet valt een beetje terug op dergelijke patronen: ze laten medisch-ethische onderwerpen aan de Kamer over.“
Maar het debat over euthanasie gaat volgens Trappenburg al lang niet meer alleen tussen mensen die wel geloven en mensen die dat niet doen. ,,Tegenwoordig zijn er in de politiek ook andere redenen om kritisch te zijn over euthanasie, bijvoorbeeld omdat de geestelijke gezondheidszorg onder druk staat.“
Bom
Parlementair verslaggever Edwin van der Aa van deze krant stelt dat het onderwerp ‚euthanasie‘ als een bom onder dit kabinet ligt. ,,Elke uitspraak die niet binnen het regeerakkoord past, kan die bom laten ontploffen.“
Van der Aa ziet dat er een compromis tussen de vier partijen is gesloten. ,,In het regeerakkoord is dit onderwerp helemaal dichtgetimmerd.“ Grofweg komt het compromis er op neer dat het onderzoek naar behoefte aan euthanasie bij voltooid leven (geopperd door D66) doorgaat en dat Kamerlid Pia Dijkstra haar voorstel daarover mag indienen, maar daar blijft het verder bij. Van der Aa verwacht dat het onderzoek nog lang gaat duren. ,,Dat komt nooit deze kabinetsperiode af. Dat is eigenlijk het compromis.“
Zorgen
Deze krant benaderde de afgelopen weken meerdere politieke partijen in de Tweede Kamer, zowel coalitiepartijen als in de oppositie. Met vragen als: zijn er zorgen over de toename van het aantal euthanasiegevallen onder psychiatrische patiënten, of juist niet? En wat vinden de partijen van de kritiek van psychiaters, die stellen dat bezuinigingen in de GGZ voor extra problemen zorgen?
Antwoorden kwamen er nauwelijks. D66 en ChristenUnie reageerden in algemene termen dat aan alle regels voldaan moet worden. De PvdA weigerde commentaar. Sommige partijen, zoals de PVV en het CDA, reageerden helemaal niet. Alleen de SP kwam met een uitgebreide, inhoudelijke reactie.
Ook buiten ‚Den Haag‘ is het taboe niet zomaar verleden tijd. Dimence, de organisatie die Aurelia bijstond, reageerde zaterdag met een summiere verklaring, waarin stond dat aandacht voor dit onderwerp gevaar kan opleveren voor kwetsbare burgers.
Openheid
Psychiater Menno Oosterhoff bepleit in zijn blog in Medisch Contact echter voor openheid. ,,Het is zeker belangrijk steeds te blijven benadrukken dat euthanasie bij psychische problematiek een aller-allerlaatste stap is. Een stap die pas gezet wordt als het lijden zo ondraaglijk en uitzichtloos is dat het alleen beëindigd kan worden door een eind aan het leven te maken. Gelukkig is dat zeldzaam en zal een behandelaar zich hierbij pas neerleggen, als de patiënt niet langer kan/wil en het oneerlijk wordt hem daarin niet te erkennen. Dan volgt er een uitgebreide procedure om te beoordelen of daadwerkelijk euthanasie kan worden verleend. De zorg van GGZ-instellingen over een aanzuigende werking deel ik dan ook helemaal niet.“
,,En ik ben ook niet bang dat mensen het sneller gaan opgeven vanwege de mogelijkheid van euthanasie. De patiënt zelf is degene die het meest indringend ervaart dat hij bij deze stap zijn leven verliest. Ik geloof niet dat betere bekendheid van de mogelijkheid van euthanasie ertoe zal leiden dat iemand deze stap te makkelijk gaat zetten. En anders is er altijd nog een uitgebreide, zorgvuldige procedure om dat te voorkomen.“